Actief deelnemen (“actuosa participatio”) is een grondbeginsel van de liturgie.  Als liturgie bron en hoogtepunt is van alle christelijk leven -en dat is zij-, dan moeten de gelovigen uit die bron volop kunnen putten teneinde daardoor betere christenen te worden. Liturgie is gelovige ontmoeting tussen God en mens; dat is een opgave voor gelovigen zich van hun beste kant te tonen.

Actief deelnemen betekent, dat men zich thuis eens voorbereidt op de liturgie en in de Bijbel leest. Actief deelnemen betekent ook dat men zich tijdens de liturgie door de juiste houding op het juiste moment (zitten, knielen, staan), door meezingen en meebidden verenigt met de priester die in naam van alle gelovigen celebreert.

Vóór het Tweede Vaticaans Concilie kwam dit beginsel niet steeds tot zijn recht; de gelovigen waren wel in het kerkgebouw aanwezig maar niet betrokken bij de handelingen van de priester. Het Tweede Vaticaans Concilie heeft door vereenvoudiging van de riten de actieve deelname willen bevorderen. De concilievaders overwogen: “De Kerk wijdt er al haar zorg aan dat de gelovigen de Eucharistie niet bijwonen als buitenstaanders of stomme toeschouwers maar dat zij er door middel van riten en gebeden een goed begrip van krijgen en zo bewust, godvruchtig en actief deelnemen”.